De huidige behandeling voor hoornvlies endotheel-aandoeningen, zoals Fuchs endotheeldystrofie, is een hoornvliestransplantatie, waarbij er in de afgelopen jaren een evolutie is geweest naar steeds dunner wordende transplantaten. Het logische eindpunt van dat proces is de Descemet Membrane Endothelial Keratoplasty (DMEK), waarbij slechts een enkele laag endotheelcellen op een Descemet membraan getransplanteerd wordt. Verdere ontwikkelingen richten zich enerzijds op (1) chirurgische verbeteringen en anderzijds op (2) celkweekgebaseerde methodes.
(1) Verdere chirurgische ontwikkeling richt zich met name op een zo efficiënt mogelijk gebruik van donorweefsel; een gebrek aan donorweefsel is minder problematisch als uit één donorhoornvlies meerdere transplantaten gemaakt kunnen worden, bijvoorbeeld door kleinere transplantaten. Studies hieromtrent zijn gebaseerd op de observatie dat endotheelcellen kunnen migreren, in dit geval van het transplantaat naar de omliggende onbedekte gebieden. Het gebruik van kleinere transplantaten is inmiddels op kleine schaal getest in patiënten.
(2) Ondanks dat endotheelcellen in het oog nauwelijks delingsactiviteit vertonen zijn ze hier in celkweek wel toe aan te zetten. In theorie zou er dan dankzij een vermenigvuldigingsstap in het lab uit een enkel donoroog een veel grotere hoeveelheid cellen verkregen kunnen worden. Deze kunnen vervolgens in de patiënt gebracht worden als een injectie van losse cellen, of middels een drager waar de cellen op zitten. De methode met losse cellen is inmiddels op kleine schaal getest in patiënten, de methode met drager is nog preklinisch.
Conclusie: de ontwikkelingen zijn niet gestopt met DMEK. De nieuwe methodes lijken zich te richten op specifieke kenmerken van endotheelcellen, namelijk migratie en delingsactiviteit.
Vincent Bourgonje is na zijn studie biomedische wetenschappen gepromoveerd bij de afdeling Medische Fysiologie van het UMC Utrecht, waar hij preklinisch onderzoek deed naar hartritmestoornissen van cel- tot orgaanniveau. Sinds 2014 werkt hij als wetenschapper bij het Netherlands Institute for Innovative Ocular Surgery (NIIOS), waar hij betrokken is bij onderzoek naar de verbetering van hoornvliestransplantaties.